ตะไบ เครื่องมือช่างพื้นฐานที่มืออาชีพต้องมี

ตะไบเป็นเครื่องมือที่ทำมาจากเหล็กกล้าผสมคาร์บอน โดยผิวของตะไบจะเป็นลักษณะคมมีดที่เรานิยมเรียกกันว่า ฟันตะไบ เป็นส่วนที่ใช้ในการขัดตกแต่ง หรือปรับผิวชิ้นงานที่มีผิวขรุขระให้มีความเรียบ มีด้ามจับที่เป็นไม้หรือพลาสติก เพื่อเพิ่มความถนัดในการจับในการใช้งาน ส่วนมากจะเป็นทรงกลมเพื่อความสะดวกในการจับที่มากยิ่งขึ้น

ตะไบ คืออะไร
ตะไบ เป็นเครื่องมือช่างที่ใช้สำหรับ ขัด ถู หรือแต่งผิววัสดุ ให้เรียบ ลบคม หรือลดขนาดของชิ้นงานตามต้องการ นิยมใช้กับวัสดุต่างๆ เช่น โลหะ ไม้ พลาสติก โดยมีหน้าที่หลักคือ การกัดผิว ออกไปทีละน้อยผ่านผิวตะไบที่มีลักษณะเป็นร่องคมๆ เรียงตัวกันอยู่ ตะไบถือเป็นเครื่องมือช่างที่มีประโยชน์หลากหลาย และมักพบได้ในงานช่างทั่วไป เช่น งานซ่อมบำรุง งานโลหะ งานไม้ งานแต่งโมเดล รวมถึงงานประดิษฐ์ต่างๆ

ประเภทของตะไบและการใช้งาน

1. ตะไบแบน (Flat File)

ลักษณะเด่น: ตะไบแบนคือตะไบสามัญประจำบ้านที่คุ้นตาที่สุด มีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมผืนผ้า บางชนิดอาจเรียวสอบเข้าหาปลายเล็กน้อยเพื่อความสะดวกในการเข้าถึงมุมแคบๆ ฟันของตะไบแบนมีตั้งแต่หยาบมาก (Coarse cut) สำหรับงานที่ต้องการกินเนื้อวัสดุเยอะๆ ไปจนถึงละเอียดมาก (Smooth cut) สำหรับงานตกแต่งผิวให้เรียบเนียน 
การใช้งาน:

• ปรับผิวเรียบ: เหมาะที่สุดสำหรับการขัดแต่งผิวงานให้เรียบเสมอกัน เช่น การลบเกล็ด (Scale) หรือคราบสนิมบนผิวโลหะ การปรับระนาบของพื้นผิวให้ได้ระดับ
• ลบคม (Deburring): เป็นภารกิจหลักในการลบคมที่เกิดจากการตัด การเจาะ หรือการขึ้นรูปโลหะ เพื่อป้องกันอันตรายและทำให้งานดูเรียบร้อย
• ลดขนาดชิ้นงาน: ใช้ลดความหนาหรือความกว้างของชิ้นงานได้ในระดับเล็กน้อย โดยเฉพาะกับวัสดุที่ไม่แข็งมาก เช่น ไม้ พลาสติก หรืออลูมิเนียม
• เทคนิคการใช้: จับตะไบให้มั่นคงด้วยสองมือ มือข้างหนึ่งจับที่ด้าม อีกมือประคองที่ปลายตะไบ ออกแรงกดขณะดันตะไบไปข้างหน้า (Stroke) ให้สุดความยาวของฟันตะไบ จากนั้นยกตะไบขึ้นเล็กน้อยเมื่อลากกลับเพื่อไม่ให้ฟันสึกหรอเร็วและไม่ทำลายผิวงาน ควรลากตะไบเป็นเส้นตรงสลับกับการลากเฉียงเล็กน้อยเพื่อป้องกันการเกิดรอยเส้นตรงบนชิ้นงาน

2. ตะไบกลม (Round File)

ลักษณะเด่น: มีหน้าตัดเป็นรูปวงกลมตลอดความยาว ปลายอาจจะเรียวเล็กน้อย ตะไบกลมมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางให้เลือกหลากหลาย เพื่อให้เหมาะสมกับขนาดของรูหรืองานโค้งเว้าต่างๆ 

การใช้งาน:

• ขยายรูและแต่งช่องโค้ง: เป็นเครื่องมือที่ขาดไม่ได้สำหรับการขยายขนาดรูที่เจาะไว้แล้ว หรือการปรับแต่งรูที่ไม่ได้รูปทรงให้กลับมากลมและได้ขนาดที่ต้องการ เช่น การขยายรูสำหรับสลักเกลียวที่ต้องมีค่าความเผื่อ (Tolerance) การแต่งช่องรูปวงกลมบนแผ่นโลหะ
• แต่งส่วนโค้งเว้า: ใช้ตกแต่ง เก็บงาน หรือสร้างส่วนโค้งเว้าต่างๆ บนชิ้นงานให้เรียบเนียน เช่น การทำขอบโค้งมนของชิ้นงาน การตกแต่งภายในร่องที่โค้งมน
• เทคนิคการใช้: สอดตะไบเข้าไปในรูหรือช่องที่ต้องการแต่ง จากนั้นออกแรงกดและหมุนตะไบไปมาพร้อมกับดันเข้าออก การหมุนตะไบจะช่วยให้ฟันตะไบกินเนื้อชิ้นงานได้อย่างสม่ำเสมอและได้รูที่กลมเรียบ

3. ตะไบสี่เหลี่ยม (Square File)

ลักษณะเด่น: มีหน้าตัดเป็นรูปสี่เหลี่ยมจัตุรัส มีมุมที่คมชัดทั้งสี่ด้าน ขนาดของตะไบสี่เหลี่ยมมักจะระบุตามความกว้างของหน้าตัด 
การใช้งาน:

• แต่งรูสี่เหลี่ยมและร่องมุมฉาก: ถูกออกแบบมาโดยเฉพาะสำหรับการขัดแต่งรูหรือช่องที่เป็นรูปสี่เหลี่ยม เช่น ร่องลิ่ม (Keyway) ในเพลา หรือการทำมุมฉากภายในของชิ้นงานที่ต้องการความแม่นยำ
• ทำความสะอาดและเก็บมุม: สามารถใช้ทำความสะอาดและเก็บรายละเอียดของมุมด้านในของชิ้นงานที่ตะไบประเภทอื่นเข้าไม่ถึง หรือใช้ลับคมของมุมด้านในให้คมชัดยิ่งขึ้น
• เทคนิคการใช้: คล้ายกับการใช้ตะไบแบน คือจับให้มั่นคงและดันไปข้างหน้า โดยพยายามรักษาแนวตะไบให้ตรงกับมุมหรือร่องที่ต้องการแต่ง เพื่อให้ได้มุมที่ตั้งฉากและคมชัด

4. ตะไบท้องปลิง (Half-Round File)

ลักษณะเด่น: เป็นตะไบที่มีความหลากหลายในการใช้งานสูงมาก เนื่องจากมีหน้าตัดสองรูปแบบในหนึ่งเดียว ด้านหนึ่งแบนราบเหมือนตะไบแบน ส่วนอีกด้านหนึ่งเป็นรูปครึ่งวงกลมคล้ายท้องปลิง 
การใช้งาน:

• อเนกประสงค์: เป็นตะไบที่ช่างนิยมใช้กันอย่างแพร่หลายเพราะสามารถทำงานได้หลากหลายโดยไม่ต้องเปลี่ยนเครื่องมือบ่อยๆ
• ด้านแบน: ใช้สำหรับขัดแต่งผิวงานที่แบนเรียบ เก็บขอบ ลบคม คล้ายกับการใช้ตะไบแบนทั่วไป
• ด้านโค้ง: ใช้สำหรับตกแต่งผิวงานที่มีลักษณะโค้งเว้า หรือการขยายรูที่มีขนาดใหญ่ขึ้นให้มีความโค้งที่ต้องการ รวมถึงการปรับแต่งช่องโค้งต่างๆ
• การใช้งานร่วมกัน: เหมาะสำหรับชิ้นงานที่มีทั้งส่วนโค้งและส่วนแบน ที่ต้องการการเก็บรายละเอียดอย่างประณีต เช่น งานแกะสลักไม้ งานโลหะที่มีรูปทรงซับซ้อน

การใช้งาน:

• แต่งมุมและร่องแหลม: เป็นเครื่องมือที่สมบูรณ์แบบสำหรับการขัดแต่งหรือลับคมของมุมที่ต้องการความแหลมคมเป็นพิเศษ เช่น ร่องรูปตัววี (V-groove) การลับคมของฟันเลื่อยมือ
• ลับคมเลื่อย: เป็นตะไบที่ใช้กันมากในการลับคมเลื่อยประเภทต่างๆ โดยเฉพาะเลื่อยมือที่ต้องใช้ตะไบที่มีมุมพอดีกับองศาของฟันเลื่อย เพื่อให้เลื่อยกลับมาคมและใช้งานได้อย่างมีประสิทธิภาพ
• เข้าถึงพื้นที่จำกัด: เนื่องจากมีปลายแหลม ทำให้สามารถเข้าถึงและทำงานในบริเวณที่แคบ หรือมุมที่ยากต่อการเข้าถึงด้วยตะไบประเภทอื่นได้ดีเยี่ยม

ลักษณะเด่น: เป็นตะไบเฉพาะทางที่มีลักษณะกลม ขนาดเล็ก และมีความคมของฟันตะไบที่ออกแบบมาเป็นพิเศษสำหรับการลับคมโซ่ของเลื่อยโซ่โดยเฉพาะ มักจะมีขนาดเส้นผ่านศูนย์กลางที่ระบุเป็นมิลลิเมตรหรือนิ้วอย่างแม่นยำ 
การใช้งาน:

• ลับคมเลื่อยโซ่โดยเฉพาะ: ภารกิจเดียวของตะไบชนิดนี้คือการลับคมของฟันเลื่อยโซ่ที่สึกหรอให้กลับมาคมอีกครั้ง การลับคมอย่างสม่ำเสมอเป็นสิ่งสำคัญอย่างยิ่งต่อประสิทธิภาพและความปลอดภัยในการใช้งานเลื่อยโซ่
• เทคนิคการลับคม: การลับคมเลื่อยโซ่ต้องทำอย่างถูกวิธี โดยดันตะไบไปในทิศทางเดียวกับคมของฟันเลื่อย และรักษาองศาการลับให้ถูกต้องตามที่ผู้ผลิตเลื่อยโซ่แนะนำ (มักจะระบุไว้ในคู่มือ) เพื่อให้ได้คมเลื่อยที่เหมาะสมที่สุดในการตัดไม้
• การบำรุงรักษา: การลับคมอย่างสม่ำเสมอจะช่วยยืดอายุการใช้งานของโซ่และเครื่องเลื่อยโซ่ ช่วยลดภาระของเครื่องยนต์ และทำให้การตัดมีประสิทธิภาพมากขึ้น

ข้อควรระวังในการใช้ตะไบ

การใช้ตะไบดูเหมือนจะเป็นเรื่องง่าย ๆ แต่จริง ๆ แล้วมีข้อควรระวังหลายอย่างที่คนมักมองข้ามไป ซึ่งอาจนำไปสู่ผลลัพธ์ที่ไม่ดีต่อชิ้นงาน หรือแม้กระทั่งอันตรายต่อตัวผู้ใช้งานเอง นี่คือสิ่งที่ไม่ควรมองข้าม

1. ไม่ทำความสะอาดตะไบอย่างสม่ำเสมอ

นี่คือข้อผิดพลาดที่พบบ่อยที่สุด เมื่อเราตะไบไปเรื่อย ๆ เศษโลหะหรือเศษไม้เล็ก ๆ จะไปอุดตันอยู่ตามร่องฟันของตะไบ สิ่งที่เกิดขึ้นคือ

• ตะไบไม่กินเนื้อ: ตะไบจะทื่อ ไม่สามารถตัดเฉือนวัสดุได้อย่างมีประสิทธิภาพ ทำให้ต้องออกแรงมากขึ้น
• เกิดรอยบนชิ้นงาน: เศษวัสดุที่อุดตันอยู่บนฟันตะไบจะไปครูดกับชิ้นงาน ทำให้เกิดรอยขีดข่วนที่ไม่ต้องการ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับวัสดุที่อ่อนกว่า เช่น อะลูมิเนียม หรือทองแดง
• ตะไบสึกหรอเร็ว: การฝืนใช้ตะไบที่อุดตันจะทำให้ฟันตะไบสึกหรอและทื่อเร็วกว่าปกติ

วิธีแก้ไข: ใช้ แปรงลวด (Wire Brush) หรือ เครื่องมือทำความสะอาดตะไบโดยเฉพาะ (File Card) ขัดทำความสะอาดร่องฟันตะไบเป็นประจำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งเมื่อรู้สึกว่าตะไบไม่กินเนื้อแล้ว

2. ออกแรงกดขณะดึงตะไบกลับ

หลายคนเข้าใจผิดว่าการตะไบคือการไสไปไสมาและออกแรงทั้งไปและกลับ ซึ่งเป็นสิ่งที่ไม่ควรทำอย่างยิ่ง

• ตะไบจะทื่อเร็ว: ฟันของตะไบถูกออกแบบมาให้ตัดเฉือนเมื่อ ดันไปข้างหน้าเท่านั้น การออกแรงกดขณะดึงกลับจะทำให้คมของฟันตะไบสึกหรอและทื่อเร็วกว่าที่ควรจะเป็นอย่างมาก
•  ไม่เกิดประโยชน์: การดึงกลับไม่ได้ช่วยให้เนื้อวัสดุถูกขจัดออกไปเลย เป็นเพียงการทำให้ตะไบเสียหายเปล่า ๆ

วิธีแก้ไข: ออกแรงกดเฉพาะเมื่อ ดันตะไบไปข้างหน้า เท่านั้น เมื่อดึงตะไบกลับ ให้ยกตะไบขึ้นเล็กน้อย เหนือชิ้นงาน หรือ ผ่อนแรงกดลงจนหมด

3. ไม่ได้ยึดชิ้นงานให้แน่นพอ

การถือชิ้นงานไว้ในมือขณะตะไบ หรือยึดไว้ไม่มั่นคง อาจทำให้เกิดปัญหาหลายอย่าง

•  ชิ้นงานเคลื่อนที่: ทำให้ไม่สามารถควบคุมทิศทางการตะไบได้อย่างแม่นยำ งานอาจบิดเบี้ยวหรือไม่ได้ขนาด
•  อันตราย: ชิ้นงานอาจหลุดมือ กระเด็น หรือทำให้ตะไบพลาดไปบาดมือผู้ใช้งานได้
•  งานไม่ได้คุณภาพ: ผิวงานไม่เรียบเนียน ไม่ได้ระนาบตามที่ต้องการ

วิธีแก้ไข: ใช้ปากกาจับงาน (Vise) หรือแคลมป์ (Clamp) ยึดชิ้นงานให้แน่นหนา มั่นคง และอยู่ในระดับที่เหมาะสมกับการทำงาน

4. ใช้ตะไบผิดประเภทกับวัสดุ

การใช้ตะไบผิดชนิดกับวัสดุ อาจทำให้งานเสียหายได้

•  ใช้ตะไบหยาบกับงานละเอียด: ทำให้เกิดรอยลึกบนชิ้นงาน แก้ไขยาก และต้องเสียเวลาเก็บงานมาก
•  ใช้ตะไบละเอียดกับงานหยาบ: ตะไบไม่กินเนื้อวัสดุ ทำให้เสียเวลาและต้องออกแรงมากเกินไป
•  ใช้ตะไบโลหะกับไม้ หรือตะไบไม้กับโลหะ: แม้จะพอทำได้ในบางสถานการณ์ แต่ตะไบจะสึกหรอเร็ว และงานที่ได้ก็ไม่ดีเท่าที่ควร

วิธีแก้ไข: เลือกตะไบให้เหมาะสมกับวัสดุและความละเอียดของงานเสมอ ทั้งชนิดของตะไบ (โลหะ, ไม้, เพชร) ความหยาบ (หยาบ, กลาง, ละเอียด) และรูปทรง

5. ละเลยการบำรุงรักษาตะไบ

ตะไบก็เหมือนเครื่องมืออื่น ๆ ที่ต้องการการดูแล

•  วางทิ้งเกลื่อนกลาด: การวางตะไบทับกัน หรือปนกับเครื่องมืออื่น ๆ จะทำให้ฟันตะไบกระแทกกันและทื่อเร็ว
•  ปล่อยให้ขึ้นสนิม: สนิมจะกัดกร่อนคมของฟันตะไบ ทำให้ทื่อและประสิทธิภาพลดลง

วิธีแก้ไข: เก็บตะไบในกล่องหรือแยกช่องเก็บแต่ละอัน เพื่อไม่ให้กระทบกัน หากไม่ได้ใช้งานเป็นเวลานาน ควรทา น้ำมันกันสนิมบาง ๆ เพื่อยืดอายุการใช้งาน

เราขอแนะนำตะไบแบรนด์ PUMPKIN ที่เราคัดมาให้แล้ว

1. ตะไบแทงเลื่อยโซ่พร้อมด้าม 8 นิ้ว PUMPKIN รุ่น 51140

ตะไบชนิดนี้ออกแบบมาเฉพาะสำหรับลับคมโซ่ของเลื่อยยนต์หรือเลื่อยโซ่โดยตรง ขนาด 8 นิ้ว และมีขนาด 4.8 มม. (3/16 นิ้ว) ซึ่งเป็นขนาดมาตรฐานสำหรับโซ่เลื่อยบางประเภท ด้ามจับถูกออกแบบมาให้จับถนัดมือ เพื่อความสะดวกและปลอดภัยในการใช้งาน

เหมาะสำหรับ: 

• การบำรุงรักษาคมเลื่อยโซ่ 
• งานไม้ที่ใช้เลื่อยโซ่

คุณสมบัติเด่น: 

• ออกแบบมาเพื่อลับคมเลื่อยโซ่โดยเฉพาะ
• มีด้ามจับในตัว
• ผลิตจากเหล็กกล้าคุณภาพดี

2. ตะไบกลมละเอียด 6 นิ้ว PUMPKIN รุ่น 51121

เหมาะสำหรับ: 

• งานขัดแต่งรู
• ลบคมภายใน
• ตกแต่งชิ้นงานโค้งมน

คุณสมบัติเด่น: 

• ตะไบกลมละเอียด
• ผลิตจากเหล็กกล้า T12
• ด้ามจับ TPR ทนความร้อน

3. ตะไบถูไม้พร้อมด้าม 6 นิ้ว PUMPKIN รุ่น 51133

ตะไบถูไม้หรือที่เรียกว่า "ตะไบท้องปลิง" รุ่นนี้มีฟันที่หยาบกว่าตะไบละเอียดทั่วไป เหมาะสำหรับงานถูไสไม้, โลหะ หรือพลาสติก เพื่อปรับลดขนาดหรือขึ้นรูปชิ้นงานได้อย่างรวดเร็ว ด้ามจับก็ทำจาก TPR เช่นกัน ทำให้ใช้งานได้สบายมือ

เหมาะสำหรับ:

• การปรับแต่งรูปทรงไม้
• โลหะ
• พลาสติก
• งานลดขนาดอย่างรวดเร็ว

คุณสมบัติเด่น: 

• ตะไบถูไม้
• ฟันหยาบ
• ด้ามจับ TPR
• ใช้งานได้หลากหลายวัสดุ

4. ตะไบแบนละเอียด พร้อมด้าม PUMPKIN รุ่น 51105 (6 นิ้ว), 51106 (8 นิ้ว), 51107 (10 นิ้ว)

 

ตะไบแบนเป็นตะไบพื้นฐานที่จำเป็นสำหรับงานช่างทั่วไป มีความละเอียด เหมาะสำหรับการขัดแต่งพื้นผิวเรียบ, ลบคม, หรือปรับขนาดชิ้นงานให้ได้ระนาบ รุ่นนี้มีให้เลือกหลายขนาดตามความเหมาะสมของงานที่คุณต้องการใช้งาน ยิ่งขนาดยาวขึ้นก็จะเหมาะกับพื้นที่ผิวที่กว้างขึ้น

เหมาะสำหรับ: 

• งานขัดผิวเรียบ
• ลบคม
• งานตกแต่งทั่วไป
• ปรับระดับชิ้นงาน
  

คุณสมบัติเด่น: 

• ตะไบแบนละเอียด
• มีหลายขนาด
• ผลิตจากเหล็กกล้า T12
• ด้ามจับ TPR
  

5. ตะไบท้องปลิงละเอียดพร้อมด้าม 8 นิ้ว PUMPKIN รุ่น 51114

ตะไบท้องปลิงมีลักษณะครึ่งวงกลม ด้านหนึ่งแบน อีกด้านหนึ่งโค้งมน ทำให้สามารถใช้งานได้ทั้งบนพื้นผิวเรียบและพื้นผิวโค้งละเอียด รุ่นนี้เป็นแบบละเอียด เหมาะสำหรับการตกแต่งชิ้นงานที่มีความโค้งมนที่ต้องการความประณีต เช่น การเก็บขอบงานไม้โค้ง, การขยายรูวงรี

เหมาะสำหรับ: 

• งานขัดแต่งผิวโค้งละเอียด
• การขึ้นรูปงานโค้งมน
• ขยายรูวงรี

คุณสมบัติเด่น: 

• ตะไบท้องปลิง
• ตะไบละเอียด
• ใช้งานได้ทั้งผิวเรียบและโค้ง
• ด้ามจับ TPR

6. ตะไบแบนพร้อมด้าม 6 นิ้ว PUMPKIN PTT-06FB 51101

ตะไบแบนรุ่นนี้ผลิตจากเหล็กกล้าคาร์บอนสูง (High Carbon Steel) และผ่านการชุบแข็ง ทำให้มีความทนทานและคมตัดดีเยี่ยม เหมาะสำหรับงานช่างทั่วไปที่ต้องการตะไบแบนสำหรับขัดแต่งผิว หรือลบคม ตัวด้ามจับเป็นพลาสติก ABS หุ้มยาง ทำให้จับกระชับ ไม่ลื่นมือ และแข็งแรง

เหมาะสำหรับ: 

• งานช่างทั่วไป
• งานขัดแต่งชิ้นงาน
• ลบคม
• งาน DIY

คุณสมบัติเด่น: 

• ตะไบแบน
• คมตัดดี
• ด้ามจับแข็งแรงและกันลื่น
• ผลิตจากเหล็กกล้าคาร์บอนสูง

สรุป

การใช้งานตะไบอย่างถูกต้องเป็นทักษะสำคัญที่ช่างทุกคนควรมี เริ่มจากการ เลือกประเภทตะไบให้เหมาะสม กับวัสดุและความละเอียดของงาน รวมถึงการ เตรียมชิ้นงานให้พร้อม ด้วยการยึดให้มั่นคงและ หมั่นทำความสะอาดตะไบ เสมอ ที่สำคัญคือการตระหนักถึง ข้อควรระวังที่มักถูกมองข้าม เช่น การไม่ทำความสะอาดตะไบ การออกแรงกดขณะดึงกลับ หรือการเก็บรักษาที่ไม่ถูกวิธี ซึ่งล้วนส่งผลต่อประสิทธิภาพของตะไบและคุณภาพของงาน การนำหลักการเหล่านี้ไปปฏิบัติจะช่วยให้คุณใช้งานตะไบได้อย่างปลอดภัย ได้ชิ้นงานที่มีคุณภาพ และยืดอายุการใช้งานของเครื่องมือไปได้นานเท่านาน

สนใจสั่งซื้อหรือสอบถามรายละเอียดสินค้าเพิ่มเติม

แวะมาได้ที่ฮาร์ดแมน ศูนย์รวมเครื่องมือช่าง พระราม 3 หรือทักอินบ็อกซ์เพจได้เลย มีทีมงานตอบไว พร้อมส่งทั่วประเทศครับ